نگاهی به فیلم اشباح گویا اثر میلوش فورمن
فیلم دربارهٔ دختر نوجوانی با بازی ناتالی پورتمن است که در ابتدای فیلم به دلیل خودداری از خوردن گوشت خوک به یهودیت متهم شده و دادگاه عالی مسیحی او را محکوم به تحمل حبسی سنگین می‌کند. در ادامه شاهد توطئه پدر دختر برای یکی از روحانیون تفتیش عقاید هستیم تا بتواند دختر را از بند نجات دهد.
«ارواح گویا» ساخته میلوش فورمن فیلمی فوق‌العاده زیباست که تقریباً بهانه‌ای برای خلق تصاویر بسیار بدیع و خلاقانه است. مانند چاپ‌های باسمه ای گویا که توسط کشیشان تفتیش عقاید در صحنه آغازین بررسی می‌شوند، تصاویر به تنهایی ایستاده‌اند و در برابر کشش به سمت روایت مقاومت می‌کنند، در عین حال به پرتره‌ای از افراد بداخلاقی می‌افزایند که توسط جامعه‌شان تحقیر شده‌اند. کاهنان از پرتره منفی گویا از اسپانیا ابراز تاسف می کنند، که نشان دهنده هوشیاری قابل توجهی از سوی آنها است، زیرا آنها چاپ های ۱۷۷۲ را محکوم می کنند که تا سال ۱۷۹۲ توسط نقاش ساخته نشده بود.
در ادبیات داستانی، گول زدن با دقت تاریخی مجاز است و «اشباح گویا» به خود می پردازد. بسیاری از شخصیت ها واقعا وجود داشته اند، اما نمی دانم که آیا آنها واقعاً بسیاری از اقدامات خود را که در این فیلم انجام داده اند به واقع انجام داده اند یا نه. وقایع نه تنها به هنرمند اسپانیایی (استلان اسکارسگارد) بلکه مربوط به برادر لورنزو (خاویر باردم)، یکی از کشیش های تفتیش عقاید، و اینس بیلباتوا (ناتالی پورتمن)، دختر جوان زیبای یک تاجر محلی است.
فرانسیسکو گویا از اینس به عنوان الگوی فرشتگانی که برای کلیساها نقاشی می کند استفاده میگردد کند. او همچنین یک نقاش درباری است که درگیر پرتره ملکه ماریا لوئیزا (بلانکا پورتیلو) و همچنین سفارش پرتره توسط لورنزو است که نبوغ او را تشخیص می دهد. هنگامی که اینس توسط جاسوسان تفتیش عقاید مشاهده می شود که یک غذای گوشت خوک را در یک میخانه رد می کند، او را به داخل برده، متهم به یهودیت می کنند و تا زمانی که شکنجه می شود به "گناه" خود اعتراف می کند. پدرش (خوزه لوئیس گومز) به نزد گویا می رود تا از او بخواهد با پدر لورنزو صحبت کرده و از او بخواهد تا مداخله کند تا دخترش باز و تمام زندگی آنها به هم گره خورده است.
اداره مقدس تفتیش عقاید از شکنجه به عنوان "مورد سوال" یاد کرد. تئوری این بود که خدا به شما قدرت می دهد که فقط حقیقت را بگویید. نظریه پدر اینس این است که مردم در صورت شکنجه به هر چیزی اعتراف خواهند کرد، بینشی که هرگز از ذهن خارج نشده است. پدر در صحنه ای که ورایتی به طرز ناخوشایندی با مونتی پایتون مقایسه می کند، این موضوع را متقاعدکننده با لورنزو استدلال می کند. پانزده سال می گذرد؛ ناپلئون اسپانیا را فتح کرد و تفتیش عقاید را لغو کرد. لورنزو پس از فرار، اصول انقلاب فرانسه را امضا کرد و به عنوان دادستان ناپلئون ظاهر شد. کار او شامل زندانی کردن بازرس سابق (مایکل لونزدیل) است. در همین حال، اینس از سیاه چال ها آزاد می شود، جایی که او یک دختر داشت که حاصل تعرض لورنزو در دوران حبس به اوست.
این فیلم مملو از ملودرام، تصادف و مردمانی است که زندگی خود را در پس زمینه تاریخ می گذرانند که ویکتور هوگو احساس می کند تحت مراقبت است. در واقع آنقدر اتفاقات دراماتیک وجود دارد که تشخیص اینکه قرار است چه کسی شخصیت مرکزی باشد، دشوار است. لورنزو بالاترین هزینه را دریافت می کند، اما همه آنها تحت تاثیر بادهای سرنوشت قرار می گیرند. من همذات پنداری قوی ای را که در «آمادئوس» فورمن داشتم با هیچ کس احساس نکردم، اما به عنوان تسلی، توانستم شیفته وار پرتره ای بصری از زمان و مکان و حال و هوای آن دوره تاریخی را تماشا کنم.
صحنه اولیه فیلم را در نظر بگیرید. پیاده‌ها برای شاه کارلوس چهارم (رندی کواید، و خیلی خوب هم) جسد حیوانی را در مزرعه پرتاب می‌کنند تا کرکس‌ها را جذب کنند. سپس پادشاه آنها را مانند کبوتر شکار می کند. او همچنین چند خرگوش را شکار می کند، اما ماریا لوئیزا فکر می کند که کرکس ها را برای شام ترجیح می دهد. دیگر مجموعه‌ها، ظلم خارق‌العاده سیاه‌چال‌ها، شکوه زشت و ناپسند اقامتگاه‌های سلطنتی، شلوغی میخانه‌ها، جسارت بوردلوها و خیابان‌های پر از زندگی در میان مرگ را نشان می‌دهند.
بازیگران با توجه به اینکه چگونه داستان باید خطوط داستانی زیادی را حفظ کند، با عمق شگفت‌انگیزی روی شخصیت‌های خود سرمایه‌گذاری می‌کنند. اسکارسگارد از گویا با لبخندی شگفت انگیز، رفتاری دوست داشتنی و اعتماد به نفس هنرمندی که خارج از قوانین ایستاده است، شخصیتی می سازد. باردم، بدون اینکه زیاد به آن اشاره کند، مردی جاه طلب را نشان می دهد، نه با ذوق و شوق شرور، بلکه قادر به پستی های گاه و بیگاه، که می تواند خود را متقاعد کند که هم بازپرس کلیسا و هم دادستان امپراتور است (همان کار، واقعاً ). پورتمن نقش اینس را به عنوان یک دختر جوان زیبا و به عنوان یک قربانی شکنجه ناامید و آلیشیا در نقش یک فاحشه آسیب پذیر بازی می کند، همه با اعتقادی بی باک. و کواید، در نقشی کوچکتر به عنوان پادشاه، یک انتخاب بازیگر الهام‌بخش و البته غیرمنتظره است، مانند صحنه‌ای که با ویولن اجرا می‌کند و تقریباً با شرمندگی اعتراف می‌کند که این قطعه را خودش ساخته است.
بخش عمده ای از عمق فیلم از طراحی صدایی بی نظیر شاتز ناشی می شود. ما دقت را در نحوه باز و بسته شدن درهای وسیع کلیسا می شنویم، ناقوس های دوردست و پژواک فضای داخلی را می شنویم، و صدای دررفتگی شانه ها کم اما قانع کننده است. و فیلمبرداری خاویر آگوئیرساروبه، خوب، نقاشی است. به ترکیب بندی ها، رنگ ها و به خصوص سایه ها نگاه کنید.
حالا باید به شما بگویم که «ارواح گویا» با اکران در اواخر پاییز گذشته در اروپا با نقدهای بی‌رحمانه‌ای روبرو شد. من عادت به مرور نظرات ندارم، اما اجتناب از کلمه قبلی در این تصویر غیرممکن بود. گاهی اوقات فکر می کنم اگر منتقدان فیلمی را که کارگردان نامی ساخته ترجیح می دهند، و بررسی نمی کنند.
من شک دارم که فورمن و فیلمنامه نویس افسانه ای ژان کلود کریر توانایی بیان یک داستان متعارف را نداشته باشند. من فکر می‌کنم سرنخ هدف آنها دقیقاً در همان صحنه ابتدایی نقاشی‌های گویا است. با دقت نگاه کنید، ممکن است چیزی در فیلم پیدا کنید که بیشتر آنها را به شما یادآوری کند. "ارواح گویا" مانند کتاب طرحی است که گویا مانند آن است با دوربین ساخته باشد.